Bikaranîna Social Media û Bikarhênerên Kurd

Kom û komikên platforma social media; Facebook, Youtube, X, Whatsapp, Instagram, Pinteres, Spotify, Tiktok û gelek platformên din, di roja îro de bi her awayî ketine cîhê têkilî û danûsitandinên di navbera mirovan de.   Ango bûne amûrên herrî girîng ji bona têkilîyên mirovan, him bi hevûdin re û him jî bi civakê re. Bi rêya van derfetên di wargehên social media  de, mirov bi mirovên ji welatê xwe, bi mirovên ji derûdorên xwe û bi mirovên li çar aliyên cîhanê dijîn re; bi nas, xizm, dost, heval û hogirên xwe û civaka xwe re, têkilîyan datînin û bi wan re çax û demên xwe dibihêrin û  derbas dikin. 

Ji ber ku, di wargeh û plarformên  wiha  bibandor de, her kes dikare bi hevûdin re  bi rêya van amûr û înstrûmentên teknolojîya herrî pêşketî, li mala xwe, li cîhê karê xwe, bi tena serê xwe û li gelek cîh û kîngehên jîyanê yên din jî; bi rêya televîzyonan, computeran, notebookan, tabletan, an jî têlefonên destan, bi hevûdinre têkilîyan deynin, hevûdin bibînin, bipeyvin û biaxivin. 

Carna mirov şadmanî û kêfxweşîyên dilê xwe û carna jî xem, êş û elemên xwe bi hevûdin re parvedikin. Tiştê herrî girîng; li ser bûyer, qisumet, karesat û geşedanên li derûdorên xwe hevûdin agahdar dikin û li ser van babetan dîtin û nêrrînên xwe delal û zelal tînin ziman û bi hevûdin re li ser van parvekirinan gengeşîyan jî dikin.

Gelo nêzîkbûn, têkilî û sekna me di derbarê social medîa û bikaranîna van amûran de çî ye û çewa ye? Gelo em, ango pêkhate, kes û derûdorên cûrbecûr yên civaka me, bi ra rastî “social media” weke li jorê hatîye pênasekirin, dinirxînin, dibînin û wan derfetên ku ev platform didine me, em bi wî awayî, weke ji me têye xwestin bikartînin? 

Em destê xwe li vê derê deynin ser ûjdanê xwe û li ser mijarê xeberdin û dîtinên xwe zelal û vekirî bêjin. Gava ku, em vekirî û biûjdan xeberbidin, emê bibînin ku, em van derfeta ji xwe re û  ji derûdorên xwe re, weke ji me tê xwestin, di warê bikaranîna wan amûran de mixabin “baş pêk naynin”.

Carna  dibê qey Xwedê ziman nedaye me jîndaran, ango me mirovan. Ez dîn û bala xwe didime van kesên,  ku di van civat û wargehên digital yên social media de aktîv in, difikirim gelo hemû, an jî hinek berhemên têne parve kirin, dixwînin, an li ser wan dihonijin? Ku dixwînin û li ser wan dihonijin, gelo çima levzek jî ji devê wan dernakeve?  Gelo ev hermet û camêr çima devê xwe venakin û di derbarên wan dîtin û nêrrînan de qet helwest nastînin û xebernadin? 

Di dawîyê de ez ji xwe re dibêjim; Ê Xwedê zane, belgî “zimanokê xwe ê piçûk” daqurçandibin. Ez ji xwe re ecêbmayî dimînim û dibêjim; xwezîya ji xêra xwezîyê Xwedê re, hima carna hinek  “dilşêrî û lihengî” bi van mirovên me re jî hebûya, an jî çêbibûya û ewan mirovan jî karîbûna devê xwe  li ser hinek mijaran û di derbarê wan dîtinên ku,  di van platforman de têne parve kirin, zelal, vekirî û eşkere;  dîtin û nêrrînê xwe bigotina. 

Gava ku, kes li ser ti mijarî xebernede, helwest nestîne, her kes li her der û deverî hima devê xwe û çave xwe ji her tiştî re bigre û “zimanokê xwe  ê piçûk” jî daqurçîne û xwe kor bike, hingê li wê derê  xêr û bereket namîne û başîtî jî wî çaxî çênabe. Wê ev cîh û wargeh wî çaxî “bêgîyan” bin  “nîvmirî” bin. 

Helbet wî çaxî wê ne wargeh û platformên social media tenê, bikarhênerên wan platforman tev  jî  wê “bêgîyan û nîvmirî” bimînin . Di vê çarçoveyê de hingê bi wî awayî  mirovên weke “me” di wargehên social media de aktiv jî, wê bêhêz û bêqewet bibin. Bêzarbûnî û bêzimanbûnî li wan der û deveran peyda bibe. Ango mirov ê hingê ji “devger” bikeve û taqet jî pê re nemîne. Motîvasyona mirov ê bişkê. Bi gotineke din, ew der û dever jî wî çaxî wê ”ziwa” û „stewr“ bimînin. Hilberînerî û afirînerî wî çaxî ê hêdî hêdî ji holê  rabin. 

Ma qey hima her kes xwe di pişta kewarekê de veşêre û xwe di hinek cîhên tarî de bitelîne û sikût bibe çêdibe? Helbet çênabe. Hingê ew civat, ew wargeh wê bibine cîh û warê “mirîyan”, ango bibe ceban û goristan.

Li gorî şert û şirûtên hevaltî, cîrantî, nas û dostanîyê, diviyabû,  ku têkilîyên di navbera mêvan û beşdarên van wargehên digital de pirr baş bûna. Lê mixabin na,  nexêr. Her kes li wargehê ye, her kes hemû berhemên li wan der û deveran têne parve kirin bi awayekî dixwîne, lê her tim xwe kerr dike, xwe di xew re dibe. Qet dengê xwe nake. Weke min li jorê jî gotibû, xwe di telîne û her tiştî “tenê” temaşe dike. Ango xwe kerr, kor û lal dike.

Ev wargehên digital  ku, gelek rewşenbîr jî di wan de amade ne,  bi dîtina min, ne tenê ji bona em weke “temaşevanên sînema, an jî şanogehan” parvekirinên wêjeyî, vîdeoyê li ser babetên cûrbecûr û hinek “tiştên din” bişopînin hatîye avakirin. Helbet ev kar jî rewa ye û bikarhênerên li van wargehan kî azadin û karin wisa jî helwest bistînin û tevbigerrin. Lê belê divê helwesta rewşenbîr ne wisa be. Hinek temaşevanên şanogeh û sînemayan jî carna dîtin û nêrrînên xwe  parve dikin û dîtinekê li ser fîlmê sînemayê, an jî berhema şanogehê, ku ewan temaşe kiribû dibêjin. Lê belê em kesên li van platforman, em weke  bikarhênerên li vê derê li “mala xwe” ne jî, lê dîsa jî em xwe weke temaşevanên ji dervayê van koman dibînin û gelek caran, dengê xwe nakin û tiştekî jî di derbarê berhemên di nava van koman de parvekirî xebernadin û tiştekî nabêjin.

Ez dibêjim; Werin hemû kes û derûdorên li van wargehên digital,  ku accountê wan hene  di van platforman de î qeyîdkirî ne,  piçekî aktîv bibin. Bi hevûdin re têkevine têkilîyan. Hevûdin nasbikin. Dîtin û nêrrînên xwe bi hevûdin re parve bikin û di derbarê dîtinên hevûdin de nîqaş, rexne û gengeşeya çêbikin. Hûn hemû, hûnê bibînin ku,  kesek jî li van wargehan û platforman î ne “mirovxwer e”. 

Em hemû ji welatekî û ji erdnîgarîyekê tên. Em belgî nikaribin “tifaq û yekîtîyên” mezin di nava hêz û pêkhateyên neteweya xwe de “pêrepêre” çêbikin, lê belê em dikarin li van der û deverên platformên digital, vê yekîtî û tifaqê di nava vê kom, komik û wargehên xwe de, çêbikin. Hêvîdar im em hemû  vî tiştî  di nêzîk de, bi vî awayî pêkbînin.

Xwedê qeweta we hemûyan bide!

• Cemal Bulut 
• cemalbulut@philokurdtv.de 
• Ⓒemalbulut